Praktijkverhaal: gemeente Opwijk vertelt hoe ze omgaat met de coronadruk
De Hoplr-buurten van gemeente Opwijk (14.900 inwoners) vierden eind maart 2021 hun eerste verjaardag (met een sterke conversie van 27%). Sindsdien werden we allemaal geconfronteerd met de impact van de coronacrisis. Ook stads- en gemeentebesturen kwamen voor enkele uitdagingen te staan.
Gemeente Opwijk ziet de invulling van deze uitdagingen in functie van en zelfs gedragen door de lokale gemeenschap. Coördinator informatiebeheer bij gemeente Opwijk, Caroline Verschueren, licht toe.
Aanpak van gemeente Opwijk
Opwijk is een gemeente met een bruisend verenigingsleven en een samenhangende lokale gemeenschap. Het bestuur staat dan ook dicht bij haar inwoners. Wat betreft de uitdagingen die de coronacrisis met zich meebrengt, kiest gemeente Opwijk resoluut voor de gemeenschap.
1. De burger informeren
Uitdaging: Inwoners moeten weten hoe ze zichzelf en anderen beschermen, en waar ze terecht kunnen voor hulp. Hoe bewaren lokale overheden het overzicht in de massa informatie, voor zichzelf en de burger?
Crisiscel
Aan de hand van een crisiscel bewaart gemeente Opwijk het overzicht in de overweldigende stroom van informatie. Die bestaat uit onder meer coördinators van verscheidene afdelingen zoals vrije tijd en communicatie. Daardoor is de juiste kennis steeds aanwezig binnen elke dienst van de gemeente.
Kanalen
De communicatiedienst zet de informatie dan ook door naar de burger, en waar mogelijk wordt de lokale vertaalslag gemaakt. Gemeente Opwijk ziet een belangrijk onderscheid binnen haar communicatiekanalen. Het infoblad, de gemeentelijke website en Facebook-pagina doen dienst als top-down kanaal om de burger formeel te informeren.
Buurtgerichte communicatie
Hoplr wordt echter beschouwd als participatiekanaal waar de gemeente tussen de burgers wil staan. Daar wil gemeente Opwijk minder droge informatie doorsluizen en veeleer het gesprek aangaan.
Zeker ten tijde van de coronacrisis is Hoplr een dankbaar middel voor buurtverbinding en om de draagkracht van de gemeenschap te verhogen.
Caroline Verschueren, Coördinator informatiebeheer bij gemeente Opwijk
2. Coronamaatregelen lokaal in de praktijk omzetten
Uitdaging: De gemeente ziet erop toe dat de coronamaatregelen worden nageleefd en bepaalt welke evenementen mogen doorgaan.
Moeilijke beslissingen
Coronamaatregelen worden op federaal niveau bepaald, vaak ver verwijderd van lokale realiteiten. Evenementen die maanden planning vereisen, mogen vandaag doorgaan en morgen weer niet. Zonder enig inzicht in de verdere evolutie van maatregelen, zit er veelal niets anders op dan evenementen helemaal stil te leggen.
Voor de gemeenschap
Toch kiest gemeente Opwijk ervoor te blijven inzetten op lokale evenementen. Het bestuur vindt het enorm belangrijk om deze momenten van verbinding en verstrooiing aan de gemeenschap te blijven bieden. Evenementen die wel kunnen doorgaan, worden des te meer geapprecieerd.
3. Initiatieven opzetten
Uitdaging: Steunmaatregelen voor de lokale handel, corona proof vrijetijdsbesteding, hulpvragers en -bieders met elkaar verbinden,… Welke initiatieven moet de lokale overheid voorzien om de impact van de coronacrisis te verzachten?
Steunmaatregelen
Zoals de meeste gemeentebesturen voorzag Opwijk heel wat initiatieven om burgers te ondersteunen en verbinden. Opwijk Helpt, horecabonnen, uitbreiding van de terrassen, ondersteunend materiaal voor lokale handelaars,… De gemeente hing ter sensibilisering zelfs een gigantisch masker aan het gemeentehuis.
Burgerinitiatieven
Gemeente Opwijk besluit dat hun meest lonende inspanningen die zijn ter ondersteuning van burgerinitiatieven. Ideeën vanuit de gemeenschap worden niet enkel breder gedragen, vaak sluiten ze beter aan op de noden en wensen die leven.
Zo genieten inwoners er enorm van om buiten te kunnen wandelen in een leuke atmosfeer. Bijgevolg ondersteunde of hielp de gemeente bij de organisatie van verschillende initiatieven zoals Halloweentochten, een wandeltocht in het kader van Erfgoeddag en de expo Kunstlicht.
4. Ruimte bieden voor inspraak
Uitdaging: Burgerinspraak neemt een steeds grotere plek binnen het beleidsvormingsproces in. De coronacrisis houdt deze evolutie niet tegen. Wel verplicht het overheden creatief om te gaan met de beperkingen die de coronamaatregelen met zich meebrengen. Hoe zetten zij inspraakmomenten op die normaliter fysiek doorgaan?
Monolithisch
Voor de pandemie was participatie in Opwijk een verantwoordelijkheid van elke dienst afzonderlijk. De ambtenaar stond als expert in voor een bevraging en deed beroep op een adviesraad. De resultaten en manier van samenwerken was te zeer afhankelijk van de bevoegde ambtenaar. Dit zorgde voor druk, en gaf bovendien niet de gewenste resultaten.
Projectmatige aanpak
Door de coronamaatregelen gingen de meeste participatiemogelijkheden noodgedwongen digitaal door. Bijgevolg werd ook de communicatiedienst bij het proces betrokken. Uiteindelijk richtte gemeente Opwijk een projectgroep op die voor burgerparticipatie instaat, bestaande uit medewerkers van diensten vrije tijd, welzijn, communicatie, het lokaal dienstencentrum,…
Deze projectmatige aanpak bleek een positief bijverschijnsel van de coronacrisis te zijn. Alle betrokkenen leren van elkaar en dragen toe tot het project vanuit hun kennis en ervaring.
Hoplr moedigt de gemeente aan om dienstoverschrijdend te werk te gaan. Dit bleek een grote meerwaarde voor het eindresultaat van verschillende projecten.
Caroline Verschueren, Coördinator informatiebeheer bij gemeente Opwijk
Hoplr kenniscentrum
Ook Hoplrs experten bogen zich mee over de participatieprojecten van gemeente Opwijk. Samen organiseerden we onder meer een bevraging omtrent het gemeentelijk klimaatplan voor 2030.
In een eerste fase legden we acht peilingen aan de Hoplr-buurten voor. 80% van de gebruikers las mee en 23% bracht stemmen en reacties uit. In de tweede fase kon de Opwijkenaar een meer diepgaande enquête invullen. Daaraan namen 203 inwoners deel. Tot slot werden de resultaten uit de bevraging meegenomen naar de adviesraad.
Verder volgden nog verschillende bevragingen, zoals over projecten ‘Natuur in je buurt’ en ‘10.000 stappen’. Bovendien maakt gemeente Opwijk gebruik van een Publiek Inspraakplatform. Hoplr biedt dit kanaal aan om het ook voor niet-Hoplr-leden mogelijk te maken om deel te nemen aan participatieprojecten.
Bekijk hier ons kenniscentrum.
Conclusie
De coronacrisis brengt een aantal uitdagingen met zich mee die ook bij lokale besturen sterk voelbaar zijn. Gemeente Opwijk ziet de invulling van deze uitdagingen in functie van en zelfs gedragen door de lokale gemeenschap.
De timing van corona en de lancering in Opwijk bepaalde dat de gemeente zich samen met Hoplr door een aantal van deze uitdagingen navigeerde. Een gelukkig toeval, zo bleek. Het digitale netwerk liet inwoners toe elkaar gemakkelijk te vinden, ook ten tijde van lockdown en social distancing. Bijkomend voordeel: Hoplr stimuleert gemeenten om dienstoverschrijdend en projectmatig aan de slag te gaan.
Het is niet altijd even gemakkelijk om zo resoluut voor de gemeenschap te kiezen ten tijde van crisis. Uiteindelijk zal het echter lonen, en komen we deze pandemie straks sterker te boven.
