De groeiende kloof: uitdagingen voor sociale cohesie

De toekomst van de volksgezondheid in Nederland brengt grote uitdagingen met zich mee. Om die beter te begrijpen, schetst het RIVM elke vier jaar met de Volksgezondheid Toekomst Verkenning (VTV) een uitgebreid beeld. De nieuwste editie, gepresenteerd in november, biedt vooruitzichten tot 2050. Wat zijn de belangrijkste knelpunten, en hoe zullen deze onze zorg en samenleving beïnvloeden?

In deze artikelenreeks nemen we wekelijks een thema uit het rapport onder de loep.  In ons vorige artikel gingen we in op de vergrijzing en de impact daarvan op arbeid en mantelzorg. Deze week verschuiven we de focus naar een ander urgent vraagstuk: de groeiende diversiteit in Nederland. Het rapport laat zien hoe de verschillen tussen bevolkingsgroepen – zoals de kloof tussen arm en rijk – steeds scherper worden. Dit leidt tot sociale spanningen. Wat kunnen we doen om die verschillen te verkleinen? En hoe behouden we sociale samenhang in een snel veranderende samenleving?

Arm en rijk komen elkaar steeds minder tegen

De Nederlandse samenleving wordt steeds diverser, niet alleen qua etnische achtergrond maar ook in termen van levensstijlen, waarden en overtuigingen. Deze diversiteit kan een bron van rijkdom zijn, maar brengt ook uitdagingen met zich mee. Want naast culturele verschillen zien we ook een groeiende sociaaleconomische diversiteit. Een zorgwekkende ontwikkeling is dat meer welvarende en minder welvarende groepen steeds minder met elkaar in contact komen. Uit onderzoek blijkt dat driekwart van de Nederlanders denkt dat meningsverschillen over maatschappelijke kwesties steeds groter worden. Goed om te beseffen is dat dit gevoel van toenemende polarisatie echter niet altijd in lijn is met de werkelijkheid. Wetenschappelijk onderzoek toont namelijk aan dat er op veel onderwerpen meer overeenstemming is dan mensen denken (Bron). Toch wekt deze ontwikkeling terecht zorgen op.

Sociaaleconomische segregatie: de impact op buurten en gemeenschappen

De groeiende kloof tussen arm en rijk is meer dan een abstracte statistiek, maar heeft concrete gevolgen voor het dagelijks leven. Welvarende en minder welvarende groepen wonen steeds vaker in gescheiden buurten, gaan naar verschillende scholen, maken gebruik van andere voorzieningen en hebben andere netwerken. Dit vergroot de kans op sociale isolatie van minder welvarende groepen. Wanneer je in het dagelijkse leven steeds minder in contact komt met mensen van verschillende achtergronden, kan er een gebrek aan begrip en empathie ontstaan.

Daarnaast zien we dat de gemeenschappen waar deze groepen zich bevinden sterk verschillen in toegang tot middelen en kansen.

In rijkere buurten hebben bewoners vaak toegang tot:

• Betere openbare voorzieningen, zoals goed onderhouden parken.
• Toegankelijke en kwalitatieve gezondheidszorg.
• Veilige straatverlichting en infrastructuur.

In minder welvarende buurten hebben bewoners vaak:

• Beperkte toegang tot vergelijkbare voorzieningen.
• Minder mogelijkheden voor steun en ontwikkeling.

Dit versterkt de sociale en economische kloof. Daarnaast maakt het voor bewoners van verschillende achtergronden moeilijker om elkaar te begrijpen en te ondersteunen.

Gevolgen voor sociale cohesie: een afname van vertrouwen

Deze toenemende sociaaleconomische segregatie heeft negatieve gevolgen voor de sociale cohesie in onze samenleving. Wanneer mensen minder in contact komen met mensen die anders zijn dan zijzelf, kunnen vooroordelen en stereotypen makkelijker ontstaan en in stand worden gehouden. Dit onbegrip en wantrouwen kan op hun beurt leiden tot een afname van het onderlinge vertrouwen, wat de basis vormt voor sociale cohesie.

Met als gevolg dat gemeenschappen steeds minder in staat zijn om gezamenlijk problemen aan te pakken en een veilige en inclusieve omgeving te creëren. In plaats van elkaar te ondersteunen, kunnen verschillende groepen zich meer afsluiten, waardoor de sociale en culturele integratie steeds moeilijker wordt.

Lokale initiatieven voor sociale cohesie: het belang van verbinding

Om de negatieve effecten van sociaaleconomische segregatie tegen te gaan en de sociale cohesie te versterken, zijn lokale initiatieven van groot belang. Het is essentieel om verbindingen te leggen tussen verschillende groepen in de samenleving en ruimte te creëren voor gezamenlijke activiteiten. Door groepen die normaal gesproken gescheiden zouden blijven, met elkaar in contact te brengen, wordt het mogelijk om wederzijds begrip op te bouwen en vooroordelen te doorbreken. Het resultaat is een sterker gevoel van gemeenschap, wat essentieel is voor het bevorderen van inclusiviteit en het verminderen van sociale spanningen.

In een samenleving die steeds diverser wordt, kunnen lokale initiatieven als sleutel fungeren in het verbinden van mensen met verschillende achtergronden en sociaaleconomische posities. Dit biedt niet alleen de kans om wederzijds respect te bevorderen, maar ook om een veerkrachtigere en meer inclusieve samenleving op te bouwen, waarin polarisatie geen kans krijgt.

Hoe Hoplr helpt

Hoplr speelt een cruciale rol in het opbouwen van een inclusieve buurt door een laagdrempelige virtuele ruimte te bieden waar bewoners elkaar kunnen leren kennen en ondersteunen, ongeacht hun achtergrond of vaardigheden. Het platform stimuleert offline ontmoetingen via burenhulp en buurtactiviteiten, waardoor sociale interactie en samenwerking worden bevorderd. Daarnaast activeert Hoplr het sociaal kapitaal in de gemeenschap door bewoners toegang te geven tot lokale middelen en kennis, en het faciliteert verbindingen tussen verschillende groeperingen, wat intergenerationele inclusie bevordert. Door kwetsbare burgers te koppelen aan vrijwilligers en burgerparticipatie aan te moedigen, draagt Hoplr bij aan een sterke, betrokken gemeenschap waarin iedereen zich gewaardeerd voelt.

Wil je meer leren over hoe het Buurtnetwerk kan zorgen voor meer sociale cohesie? Ontdek het hier.